تقریبا تمام انسان‌ها برای یکبار هم که شده یک سیستم نوار نقاله (تسمه نقاله) را از نزدیک دیده‌اند. یا اگر هم از نزدیک مشاهده نکردند دست کم در فیلم‌های سینمایی و تلویزیونی دیده‌اند. در واقع هنگامی که شما برای خرید به فروشگاه یا سوپر مارکتی بزرگ مراجعه می‌کنید، اقلام خریداری شده را روی تسمه نقاله قرار می‌دهید تا به دست متصدی صندوق برسد. یا وقتی که از هواپیما خارج می‌شوید و منتظر چمدان خود هستید، منتظر می‌مانید تا بارهای شما روی تسمه نقاله به حرکت در بیاید و به دست شما برسد.
قاعدتاً این دو نمونه بارزترین کاربرد تسمه نقاله در زندگی روزمره هر فردی‌ست که می‌تواند به اهمیت تسمه نقاله پی‌ببرد یعنی تسریع در انتقال و جا به جایی اجسام و مواد از مکانی به مکانی دیگر.
امروزه بهره‌گیری از سیستم نوار نقاله | تسمه نقاله کاملاً اجتناب ناپذیر و اساس هر صنعتی محسوب می‌شود و صنایع گوناگون بسته به نیازهای خود از انواع نقاله بهره می‌برند.
تسمه نقاله به فارسی از ترکیب دو واژه انگلیسی Conveyor Belt ترجمه است که البته به آن تسمه کانوایر یا نوار نقاله هم اطلاق می‌شود که غالبا در ایران واژگان نوار نقاله را به سیستم حرکتی تسمه نقاله از پایه نسبت میدهند که از موتور گیربکس، غلطک (درام ابتدایی و انتهایی) تشکیل شده است که سیستم کامل یک نقاله را تشکیل میدهند و به نواری که مواد حمل شونده روی آن قرار می‌گیرند تسمه نقاله گفته می‌شود. (توجه: لزوماً چنین تخصیص واژگان صحیح نیست و به فارسی کاملاً نسبی هستند.)
تاریخچه
نخستین تسمه نقاله در قرن نوزدهم مورد استفاده قرار گرفت.
در سال ۱۸۹۲، توماس رابینز اقدام به اختراع مجموعه‌ای از محصولات کرد که منجر به توسعه و استفاده تسمه نقاله در معادن برای جا به جایی مواد معدنی از قبیل: ذغال سنگ، سنگ معدن و .... شد.
در سال ۱۹۰۱ ساندویک اقدام به ساخت و تولید تسمه نقاله استیل کورد (تسمه نقاله فولادی) کرد. در سال ۱۹۰۵ ریچارد ساتکلیف نخستین تسمه نقاله‌ی ویژه برای حمل و جا به جایی زغال سنگ در معادن را تولید و عرضه کرد که منجر به انقلاب صنعتی بزرگی در صنعت معدن شد.
در سال ۱۹۱۳ هنری فورد خطوط مونتاژ تسمه نقاله را در مجموعه‌ی کارخانه اتومبیل سازی فورد راه‌اندازی کرد.
در سال ۱۹۷۲ "جامعه فرانسه REA" طولانی‌ترین سیستم انتقال از طریق نوار نقاله را به طول ۱۳.۸ کیلومتر ایجاد کرد.
در سال ۱۹۵۷ شرکت لاستیک سازی گودریچ در آمریکا اقدام به تولید و عرضه نوعی از تسمه نقاله نمود که تا رسیدن به سیستم تسمه نقاله ی انبوه ادامه داشت. این سیستم با داران بودن یک پیچ کمتر، عمری طولانی‌تر نسبت به تسمه نقاله‌های قدیمی داشت چرا که تمام سطح نقاله را پوشش میداد.
این نوع از نوار نقاله دیگر تولید نمی‌شود چرا که تسمه‌های امروزی بدون هیچ پیچشی عمری طولانی‌تر و لایه‌هایی بیشتر دارند. در سال 1970، کمپانی " اینترالاکس" در شهر لوییزیانا حق انحصاری تولید انواع مختلف تسمه نقاله ی لاستیکی را به نام خود ثبت کرد.
ساختار
تسمه نقاله دارای یک یا چند لایه است و به طور معمول دارای سه لایه است: پوشش لاستیکی بالا، منجیدها و پوشش لاستیکی پایین.
منجیدها تار و پودی بافته شده در لایه‌ی میانی هستند که به منظور مقاومت طولی و عرضی در تسمه نقاله تعبیه می‌شوند. متداول‌ترین متریال‌های منجید عبارت است از: رشته‌های فولادی، پلی‌استر، نایلون، کتون و آرامید.
لایه‌های پوششی معمولاً از لاستیک یا پلاستیک ساخته می‌شوند. تسمه نقاله‌های فلزی زمانی که به استقامت بیشتری نیاز است مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال تسمه نقاله‌های با مقاومت‌های بیشتر از رشته‌های فولادی ساخته می‌شوند. این نوع تسمه نقاله با مقاومت ۱۰ هزار نیوتون بر میلیمتر در معدن چیکی کاماتا در شیلی، دومین معدن بزرگ رو باز دنیا استفاده می‌شود. در شیلی، استفاده از تسمه نقاله‌های پلی‌استر، نایلون و کتون با استحکام پایین رایج است و از آرامید با نیروی مقاومت بین ۶۳۰ تا ۳۵۰۰ نیوتون بر میلیمتر نیز استفاده می‌شود. مزایای استفاده از تسمه نقاله با لایه‌های آرامیدی، صرفه جویی در انرژی، افزایش طول عمر و افزایش بهره‌وری است. به عنوان مثال تسمه‌نقاله‌ی آرامیدی با مقاومت ۲۲۵۰ نیوتون بر میلیمتر و به طول ۳۴۰۰ متردر معدن زغال سنگ بائودین واقع در چین مورد استفاده قرار می‌گیرد که بنا بر گزارش رسمی این امر باعث ۱۵ درصد صرفه جویی در انرژی شده است.
کاربرد
امروزه از انواع مختلف تسمه نقاله بسته به نوع صنعت مربوطه مورد استفاده قرار می‌گیرد که غالباً از نوع لاستیکی یا PVC هستند. وزن سیالات و نوع متریال حمل شونده در تصمیم‌گیری برای انتخاب تسمه نقاله مورد نیاز بسیار تاثیر گذار است.
تسمه نقاله‌های با تیغه‌های مشخص که با عنوان الواتور بلت یا باکت الواتور شناخته می‌شوند برای جا به جایی مواد به صورت عمودی مورد استفاده قرار می‌گیرد که استفاده از آنها برای بارگیری به کامیون‌ها بسیار متدوال است.
از تکنولوژی سیستم نوار نقاله در پله‌های برقی، فرودگاه‌ها، فروشگاه‌ها و همچنین در خط مونتاژ کارخانجات به کرات استفاده می‌شود. در صنایع مادر همچون معدن، فولاد، سیمان، کشاورزی، بازیافت، و... بهره‌وری از تسمه نقاله امری اجتناب ناپذیر محسوب می‌شود.
از برند‌های مطرح تسمه نقاله می‌توان به شرکت‌های Continental AG, Fenner plc, Kale Conveyor, Terra Nova Technologies, ThyssenKrupp, HESE Maschinenfabrik GmbH and Tenova Takraf اشاره کرد.
طولانی‌ترین سیستم‌های تسمه نقاله در دنیا
طولانی‌ترین سیستم تسمه نقاله در دنیا در صحرای غربی واقع شده است. این سیستم در سال ۱۹۷۲ توسط کمپانی Thyssenkrup به وسعت ۹۸ کیلومتر از معدن فسفات بوکرا به ساحل جنوبی شهر العیون تاسیس شده است.
طولانی‌ترین سیستم حمل و نقل در فرودگاه در فرودگاه بین‌المللی دوبی به وسعت ۶۳ کیلومتر ساخته شده است. این سیستم توسط کمپانی زیمنس در سال ۲۰۰۸ نصب و راه‌اندازی شد که ترکیبی از تسمه نقاله‌های معمولی و پالتی هستند.
معدن آلومینیم بوکسیت در غرب استرالیا دارای طولانی‌ترین سیستم‌های تسمه نقاله یک تکه هستند که طول یکی ۳۱ کیلومتر و دیگری ۲۰ کیلومتر است. این سیستم تسمه نقاله مواد معدنی فرآوری نشده را به طور مستقیم به پالایشگاه فرآوری آلومینیوم منتقل می‌کند.
یکی دیگر از طولانی‌ترین سیستم‌های تسمه نقاله یک تکه از شهر مگالایا در هندوستان به کارخانه سیمانی در بنگلادش به طول ۱۷ کیلومتر است که ۹۶۰ تن مواد از قبیل سنگ آهک را انتقال می‌دهد. ( ۷ کیلومتر از این تسمه نقاله درهندوستان و ۱۰ کیلومتر آن در بنگلادش قرار دارد) این سیستم توسط کمپانی فرانسوی AUMUND طراحی و راه‌اندازی شده است.
ترجمه و تالیف توسط شرکت فرابر پویا صنعت https://fpsbelts.com
